وام مضاربه چیست؟

مضاربه، یكی از عقود معین قانون مدنی است كه بموجب آن تسهیلات لازم در اختیار اشخاصی كه در امر تجارت و بازرگانی اشتغال دارند قرار می‌گیرد. بانک یا موسسه مالی اعتباری موظف است قبل از اقدام به عقد قرارداد، عملیات موضوع مضاربه را در حد نیاز بررسی و اطمینان حاصل کند که اصل سرمایه و سود مورد انتظار در طول مضاربه قابل برگشت باشد و نباید از یک دوره خرید و فروش تجاوز نماید و حداکثر طی دوره های 3، 6، 9 و 12 ماهه می باشد.
عقد مضاربه در تعریف به قراردادی اطلاق می‌شود كه به موجب آن یكی از طرفین (مالك) عهده دار تامین سرمایه (نقدی) می‌گردد، با قید اینكه طرف دیگر (عامل) با آن تجارت كرده و در سود حاصله، هر دو طرف شریك باشند.

بانك بعنوان مالك، سرمایه نقدی را در اختیار عامل اعم از شخص حقیقی یا حقوقی قرار می‌دهد. این سرمایه می‌تواند بصورت یكجا و یا برحسب نیاز بتدریج در اختیار استفاده كننده از تسهیلات قرار گیرد.
وام مضاربه بر اساس اعتبار مشتری تا سقف 70 درصد ارزش کارشناسی ملک مسکونی، 60 درصد ملک اداری، 50 درصد ملک تجاری پرداخت می گردد.
نکته: قابل ذکر این که قرارداد مضاربه مربوط به امور بازرگانی داخلی و خارجی است. با این وصف، بانک‌ها در مورد واردات، مجاز به انعقاد قرارداد مضاربه با بخش خصوصی نیستند. مدت قرارداد حداکثر یک سال از زمان انعقاد تا تسویه کامل موضوع قرارداد است.

شرایط اعطاء تسهیلات مضاربه چیست؟

پس از دریافت تقاضای مشتری، برگ درخواست استفاده از تسهیلات مضاربه حسب مورد برای اشخاص حقیقی یا حقوقی در اختیار متقاضی قرارداده می شود تا برگ مذكور را در دو نسخه با كمال دقت تكمیل و پس از امضاء همراه با مدارك مورد لزوم به بانك تسلیم نماید. مطابقت امضای متقاضی در ذیل برگ درخواست تسهیلات بایستی با نمونه امضای مسلم الصدور وی به تایید شعبه برسد .
پس از بررسی و حصول اطمینان از اینكه به تمام سئوالات مندرج در برگ درخواست تسهیلات بطور كامل پاسخ داده شده است،‌ نسبت به كسب اطلاعات درخصوص متقاضی حسب مورد از طریق اداره اطلاعات اعتباری و یا مامورین اداره امور شعب متبوع یا شعبه ذیربط اقدام میگردد .
واحدها می توانند بعد از كسب و جمع آوری‌ مدارك مورد نیاز، با توجه به اطلاعات ماخوذه و در نظر گرفتن اطلاعاتی كه درمورد موضوع مضاربه ازنظر قیمت خرید و فروش، رسمی یا متعارف بودن قیمت كالای مورد معامله و حصول اطمینان از اصالت معامله و صلاحیت كاری و توانایی عامل در انجام معامله و با ملحوظ نمودن نكات ذیل نسبت به بررسی تقاضای مشتری اقدام نمایند .

1- متقاضی باید ضمن تعیین كالای مورد مضاربه، مدت خرید و فروش یا طول دوره معامله مورد مضاربه، وثایق و تضمینات خود را با ذكر مشخصات تعیین كند .
2- در مواردی كه موضوع بازرگانی داخلی باشد عامل باید پیش فاكتور یا فاكتور معتبر خرید كالا (براساس قیمت رسمی) را ارائه نماید. چنانچه قیمت رسمی برای كالای مورد معامله وجود نداشته باشد قیمت بر مبنای عرف محل، ملاك تشخیص بانك خواهد بود و واحدها می توانند با حصول اطمینان كامل از متعارف بودن قیمت كالای موضوع معامله و سایر هزینه های مربوطه و رعایت سایر مقررات و ضوابط، نسبت به انجام معامله اقدام نمایند.
3- درصورتی كه كالای موضوع مضاربه وارداتی باشد، عامل باید پیش فاكتورمربوط به سفارش كالا و فتوكپی مجوزهای لازم برای ورود آن را به فرم درخواست ضمیمه نماید .
4- عامل باید قیمت تمام شده كالای مورد معامله شامل بهاء‌خرید و سایر هزینه های قابل قبول را برآورد نماید .
5- بهای فروش نقدی كالای مورد معامله‌ با عنایت به قیمت روز آن، براساس ضوابط و بازار حاكم بر كالا تعیین شده باشد .
6- كل سود حاصل از معامله و مبلغ سود پیشنهادی برای بانك باید تعیین شده باشد .
7- اطمینان از برگشت سرمایه و سود مورد انتظار در طول دوره مضاربه
8- اخذ مجوزهای لازم در مورد صادرات یا واردات (در صورتی كه موضوع مضاربه ورود كالا و یا صدور آن باشد) براساس آخرین دستورالعملهای اجرائی اداره خارجه بانک
9- عدم تعهد ارزی موعد رسیده و واریز نشده (در صورتی كه موضوع مضاربه امور بازرگانی خارجی باشد)
10- الزام متقاضی به نگهداری و ثبت عملیات معامله مضاربه در دفاتر قانونی (در صورتی كه متقاضی شخصیت حقوقی باشد)

پس از بررسی های لازم در صورتی كه درخواست متقاضی مورد تایید و تصویب قرار گیرد با استفاده از طرح قراردادهای مربوطه نسبت به انعقاد قرارداد با عامل اقدام میگردد .
در قرارداد مضاربه قید می گردد كه قرارداد مذكور براساس توافق طرفین در حكم اسناد لازم الاجراء و تابع آیین نامه اجرائی اسناد رسمی می باشد .
معاملاتی كه طبق قوانین و مقررات موضوعه در مورد وثایق دریافتی باید در دفاتر اسناد رسمی انجام شوند، كماكان طبق تشریفات مربوط انجام خواهد شد .
با توجه به اینكه كلیه امور لازم برای انجام عملیات مضاربه بایستی طبق قرارداد مربوط توسط عامل انجام پذیرد، لذا امضای قرارداد و استفاده از سرمایه مضاربه نیز شخصاً و بدون تفویض وكالت به غیر باید توسط خود عامل صورت پذیرد .
بدیهی است شعب بانک مكلفند به منظور حصول اطمینان از حسن اجرای قرارداد مضاربه و برای جبران خسارت احتمالی وارد بر اصل سرمایه از عامل وثیقه یا تضمین كافی اخذ نمایند.
هر شخص حقیقی یا حقوقی كه در بخش بازرگانی و خدمات فعالیت می نماید و مدارک و شرایط مورد نیاز دریافت وام را داشته و نزد بانك دارای سابقه حساب بوده و برای بانك شناخته شده باشد می تواند از تسهیلات مضاربه استفاده نماید.
بانک ها و موسسات قبل از اقدام به پرداخت وام و انعقاد قرارداد می بایستی نسبت به بررسی وضعیت متقاضیان از لحاظ (اقتصادی، مالی) و اعتبارسنجی دقیق به منظور کسب اطمینان از برگشت به موقع منابع تخصیصی اقدام نموده سپس مبادرت به پرداخت وام نمایند.
حداكثر تسهیلات و تعهدات قابل پرداخت به هر دینفع واحد برای اشخاص حقوقی تا 10 برابر سرمایه ثبتی پرداخت شده و برای اشخاص حقیقی تا 30 میلیارد ریال می باشد .
تسهیلات سرمایه در گردش اعطائی به اشخاص حقیقی و حقوقی نباید از 60 درصد فروش كل مندرج در صورت های مالی حسابرسی شده سه سال اخیر تجاوز نماید. در خصوص اشخاص حقیقی و حقوقی جدید كه طرح توسعه اجرا كرده‌اند، برای سال نخست، نسبت مزبور بر اساس پیش بینی فروش محاسبه خواهد شد.
كلیه تسهیلات اعطائی در مقابل ارائه صورت های مالی حسابرسی شده و اظهارنامه مالیاتی صورت می گیرد.
موضوع مشارکت باید حداکثر ظرف مدت یک سال خاتمه و تسویه شود.
ارائه وثایق کافی توسط شریک به منظور حصول اطمینان از حسن اجرای قرارداد مشارکت مدنی
شریک باید در کار موضوع مشارکت ، دارای تجربه و مهارتهای متداول و لازم باشد و همچنین قادر باشد امکانات مورد نیاز را جهت اجرای امر مشارکت به هر صورت فراهم نماید.
حداکثر مشارکت بانک در هر شرکت مدنی 80% کل سرمایه مشارکت خواهد بود.
نسبت سود طرفین توسط بانک تعیین و در متن قرارداد درج می گردد.
تغییر در شرایط و سرمایه قرارداد امضاء شده مشارکت مدنی، موکول به بررسی مجدد سهم منافع بانک خواهد بود.
پرداخت سهم الشرکه توسط شرکا می تواند به دفعات صورت گیرد در این صورت در هر دفعه، شرکاء باید به طور همزمان نسبت به سهم خود، سهم الشرکه مقرر را پرداخت نمایند.

مدارك مورد نیاز درخواست وام برای اشخاص حقیقی چیست؟

1- برگ درخواست استفاده از تسهیلات مضاربه كه در آن مشخصات نوع كار، كالای مورد معامله، میزان سرمایه مورد نیاز، مدت خرید و فروش كالا و وثایق و تضمینات مربوط قید شده باشد.
2- پروانه كسب و مجوزهای صنفی معتبر
3- مجوزهای لازم در مواردیكه موضوع مضاربه، صادرات كالا باشد
4- اصل و تصویر شناسنامه
5- كپی سند مالكیت یا اجاره نامه محل كسب
6- لیست بیمه پرسنل (حداقل مربوط به 3 ماه قبل)
7- اظهارنامه مالیاتی
8- مالیات بر ارزش افزوده آخرین دوره
9- پاسخ نامه ماده 186 از دارائی
10- پیش فاكتور مربوط به خرید كالای مضاربه (اعم از مضاربه در امور بازرگانی داخلی، صادرات)
11- صورت برآورد هزینه های قابل قبول در معامله مضاربه (شامل قیمت خرید، هزینه های بیمه، حمل ونقل، انبار داری، بسته بندی، ارزبری، حق ثبت سفارش، حقوق گمركی و سود بازرگانی كالای مورد معامله)
تبصره: سایر مدارك و مستندات و مجوزهایی كه از سوی اركان اعتباری بانك ضرورت داشته باشند.

مدارك مورد نیاز درخواست وام برای اشخاص حقوقی چیست؟

1- برگ درخواست استفاده از تسهیلات مضاربه كه در آن مشخصات نوع كار، كالای مورد معامله، میزان سرمایه مورد نیاز، مدت خرید و فروش كالا و وثایق و تضمینات مربوط قید شده باشد.
2- تصویر شناسنامه مدیران شركت
3- مجوزهای صنفی معتبر
4- مجوزهای لازم در مواردیكه موضوع مضاربه، صادرات كالا باشد
5- کارت بازرگانی برای واردات
6- اساسنامه
7- اظهار نامه مالیاتی
8- اظهارنامه ثبت شركت
9- آگهی تاسیس
10- لیست سهامداران عمده شركت و تعداد و درصد سهام متعلق به هر یك
11- آخرین تغییرات شركت مندرج در روزنامه رسمی
12- صورت های مالی حسابرسی شده سه دوره آخر
13- پرینت حساب جاری (شرکت و مدیران) کلیه بانک ها یا موسسات مالی اعتباری
14- لیست بیمه پرسنل (حداقل مربوط به 3 ماه قبل)
15- پیش فاكتور مربوط به خرید كالای مضاربه (اعم از مضاربه در امور بازرگانی داخلی، صادرات)
16- صورت برآورد هزینه های قابل قبول در معامله مضاربه (شامل قیمت خرید، هزینه های بیمه، حمل ونقل، انبار داری، بسته بندی، ارزبری، حق ثبت سفارش، حقوق گمركی و سود بازرگانی كالای مورد معامله)
17- پاسخ نامه ماده 186 از دارائی
18- کپی اموال منقول و غیر منقول متقاضی (شرکت و مدیران)
19- داشتن وثایق معتبر
تبصره: سایر مدارك و مستندات و مجوزهایی كه از سوی اركان اعتباری بانك ضرورت داشته باشند.

مراحل روند انجام امور درخواست اخذ وام مضاربه از بانک چگونه است؟

1- دریافت درخواست متقاضی
2- استعلام چک برگشتی و بدهی معوق متقاضی (اشخاص حقوقی مدیران و شرکت)
3- افتتاح حساب جاری (اگر متقاضی مشتری بانک نباشد)
4- گردش حساب جاری (اگر متقاضی مشتری بانک نباشد)
5- ارائه مدارک اعتباری متقاضی به بانک و تشکیل پرونده در بانک وام دهنده
6- انجام امور مربوط به گزارش اعتباری و بازدید از محل کسب متقاضی
7- تشکیل کمیته اعتباری شعبه و تصمیم گیری برای قبول یا رد مبلغ درخواستی وام متقاضی
8- ارائه اصل و کپی مدارک ملک مورد وثیقه شامل: (سند- بنچاق – قبوض چند گانه – پایان کار نامحدود یا جدید – کروکی ملک)
9- کارشناسی املاک مورد وثیقه متقاضی
10- ارائه پیش فاکتور خرید کالا به میزان کل مبلغ وام پرداختی
11- پاسخ نامه ماده 186 از دارائی
12- استعلام چک برگشتی و بدهی معوق متقاضی (اشخاص حقوقی مدیران و شرکت)
13- معرفی متقاضی به دفتر خانه طرف قرارداد بانک
14- ترهین وثایق متقاضی در رهن بانک در دفتر خانه
15- انعقاد قرارداد
16- پرداخت مبلغ وام مضاربه به متقاضی

توضیح: در بانک های مختلف ممکن است ترتیب انجام امور کارشناسی ملک و امور اعتبار سنجی یا حتی اولویت دریافت پیش فاکتور و نامه ماده 186 در ابتدای تشکیل پرونده یا در انتها بعد از تایید مبلغ وام، متفاوت باشد.
لازم به توضیح است در 2 مرحله استعلام حساب چک برگشتی و بدهی معوق در سیستم بانکی کشور، از متقاضی صورت میگیرد. در ابتدای درخواست وام و در زمان پرداخت وام

هزینه‌های قابل قبول برای دریافت وام مضاربه چیست؟

1- قیمت خرید کالا
2- هزینه بیمه و حق ثبت سفارش
3- هزینه حمل و نقل
4- هزینه انبار داری
5- حقوق گمرکی و سود بازرگانی
6- هزینه های بانکی
7- هزینه‌ های بسته بندی
8- مالیات بر ارزش افزوده
9- توقف و انتظار نوبت کشتی (دموراژ)

در چه مواردی قرارداد مضاربه فسخ می شود؟

طبق قرارداد، بانک می تواند درصورت تخلف مشتری از هر یک از مفاد قرارداد، قبل از انقضاء مدت، قرارداد مزبور را فسخ نماید.
همچنین براساس ماده 551 قانون مدنی، عقد مضاربه به یکی از دلایل ذیل فسخ می گردد:
1- فوت یا جنون احد طرفین
2- ورشکستگی طرفین
3- تلف شدن تمام سرمایه و سود
4- درصورت عدم امکان تجارتی که منظور طرفین بوده است.